W 1862 roku w miejscu dzisiejszego jeziora Szmaragdowego, na terenie Puszczy Bukowej, powstała odkrywkowa kopalnia kredy. Urobek kopalni był wykorzystywany przez pobliską fabrykę cementu portlandzkiego. Transport zapewniały wagoniki kolejowe, które przez specjalnie wybudowany mostek przewoziły urobek do cementowni, a kopalinę (czyli niepotrzebne piaski i gliny) – na hałdy. Jedna z nich to dzisiejsze wzgórze Widok.
Złoża eksploatowano, tworząc wyrobisko na głębokość około 20 metrów poniżej otaczającego terenu. W lipcu 1925 roku wody gruntowe wdarły się przez południową ścianę wyrobiska i zalały kopalnię, zatapiając sprzęt wydobywczy i wagoniki kolejki. Jednocześnie nastąpiło osunięcie się ściany wyrobiska.
Istnieje jednakże druga, mniej katastroficzna teoria powstania jeziora. Otóż kopalnia przestała przynosić oczekiwane zyski, zatem jej właściciele zwyczajnie postanowili ją zamknąć. Niepotrzebny sprzęt zostawiono w wyrobisku, odłączono pompy, ciśnienie wód gruntowych wzrosło i tak powstało jezioro. Która z tych teorii jest prawdziwa? Dziś już trudno odgadnąć.
Koniecznie trzeba wziąć pod uwagę legendę o duchu gór – Skarbku. Zgromadził on ogromne skarby, które ukrył w głębi wzgórza w puszczy Bukowej. Niestety, właśnie w tym miejscu powstała kopalnia kredy. Pewnego dnia jeden z górników podczas pracy odkrył bogactwa. Zdenerwowany Skarbek – aby chronić swoje kosztowności – natychmiast zalał kopalnię wodą i pozbył się w ten sposób intruzów raz na zawsze.
Obecnie (po kolejnym osunięciu się ziemi w 1959 roku) jezioro ma powierzchnię 2,8 ha i głębokość do 18 m. Wizura jest ponoć marna, do 2 metrów. Pod wodą dużo splątanych gałęzi drzew, co może być niebezpieczne dla płetwonurków. Dodatkowo w jeziorze występuje mleczna zawiesina, która ogranicza widoczność do zera. Stąd warunki nurkowe raczej nieprzyjazne, co nie przeszkadza niektórym w zanurzeniu :)
Długość linii brzegowej to niemal 800 metrów. Dookoła jeziora biegnie trasa spacerowa, częściowo tuż nad lustrem wody, a częściowo na wzgórzu, z którego – nieco przez chaszcze – jest piękny widok na jezioro. Ze względu na dużą zawartość węglanu wapnia woda rzeczywiście ma zabarwienie zielonkawe, stąd wzięła się nazwa jeziora. Okolice porasta mieszany las pochodzenia naturalnego, w którym schronienie znalazły m.in.: dziki, sarny, borsuki, lisy i ptactwo. Niestety, ze względu na ubogą florę (brak trzcin), nie ma tu ptaków wodnych. Są za to komary w ilościach hurtowych, więc idąc na spacer ścieżką dookoła jeziora nie zapomnijcie się przed nimi zabezpieczyć!
Okolice jeziora Szmaragdowego obfitują w dodatkowe atrakcje.
Przy samym jeziorze stoi most z 1880 roku. Służył do transportu urobku kolejką do fabryki cementu. Dziś jest wspaniałym punktem widokowym na jezioro.
Przed mostkiem mieści się zajazd Szmaragd. Pierwotnie był to dworek, następnie zmieniono go w hotel dla robotników pracujących w kopalni, w końcu hotelik z gastronomią. Od pewnego czasu nieczynny (stan na 2020 rok).
Nieopodal jest wzgórze Widok z punktem widokowym na Szczecin.
Ale to nie wszystko: są jeszcze podziemia, sztuczna grota, ruiny pałacu Toepffera, a także Szczeciński Park Krajobrazowy. A kawałek dalej (w Nowym Czarnowie) – Krzywy Las :) Jest co oglądać.
Gdzie to jest? Z parkingu do jeziora jest już bardzo blisko. |
(czerwiec 2017 r.)